آیا داخل ماتریکس هستیم؟
امروز قصد دارم در مورد تئوری ماتریکس صحبت کنم، اکثرتون احتمالا مطالب بیسیک این مبحث رو شنیدین و میدونین، پس برای اونایی که اولین باره درموردش میشنون یه توضیح خلاصه میدم.
طبق تئوری ماتریکس، این جهانی که ما داریم تجربش میکنیم از خونمون گرفته تا کهکشان هایی که تاالان کشف کردیم، همش به صورت مجازی و غیرواقعیه، شبیه یه بازی ویدیویی.
حالا ممکنه بعضیا بگن چطور چنین چیزی ممکنه؟
پس با من در این مطلب همراه باشین.
فرض کنین هوش مصنوعی خیلی پیشرفت کنه و شخصیت های داخل یه بازی ویدیویی آنلاین، بتونن زندگی متفاوت از هم و واقعی از نظر خودشون داشته باشن.
در اینصورت ممکنه اونا اصلا نفهمن که بازیچه دست ما هستن و ما ساختمیشون.
حالا سوال اصلی اینه که آیا جهان ما هم واقعیه یا مجازیه؟
خیلی ها فکر میکنن که این ایده از فیلم ماتریکس اومده، اما این ایده قبل تر از ماتریکس مطرح شده بود و یک نویسنده معروف امریکایی به نام فیلیپ کی دیک، که از روی آثارش فیلم هایی مثل بلید رانر و گزارش اقلیت، ساخته شدن، سالها قبل از ماتریکس یعنی در سال ۱۹۷۷ یه سخنرانی میکنه و علنا میگه که اعتقاد داره دنیا مجازیه و واقعی نیست.
البته فیلیپ سلامت روان نداشت، به همین خاطر حرفاشو خیلی جدی نمیگرفتن.
چندین فیلم هم قبل ماتریکس ساخته میشه که به این موضوع اشاره میکنه مثل فیلم طبقه سیزدهم و ترون.
اما در نهایت ماتریکس با ایده گرفتن از این کتاب ها، فیلم ها و سخنرانی ها، خیلی خوب و پخته تر تئوری ماتریکس رو نشون میده.
همون دوران یه استاد فلسفه دانشگاه آکسفورد، به نام نیک باستروم Nick Bostrom یه مقاله تحت این عنوان مینویسه که آیا ما در جهان مجازی زندگی میکنیم؟
بعد این حرکت، تئوری ماتریکس خیلی جدیتر گرفته میشه.
بعضی ها برای موجه کردن تئوری ماتریکس دلایل جالبی میارن؛
مثلا میگن این دنیا با این حجم عظیم یه جورایی انگار عالقانه و بهینه نیست و بی دلیل بزرگه. مثلا این همه سیاره و اجرام آسمانی فاقد حیات چرا وجود دارن؟
این همه انرژی و ماده با این عظمت چقدر میتونه منطقی و ممکن باشه؟
اگه جهان مجازی باشه خیلی منطقی تره. مثلا توی یه بازی که در یک دنیای وسیع اتفاق میافته، اون دنیا میتونه خیلی خیلی وسیع باشه و هر هفته هم آپدیت جدیدی براش ارائه بشه و به وسعت جهانش اضافه بشه چون کل اون مثلا در ۱۰۰ گیگابایت جا میشه.
اما اگه میخواست واقعی و فیزیکی باشه خیلی کار بزرگی بود و آیا توجیهی هم داشت مکان هایی وجود داشته باشن که شاید موجودات زنده هرگز به اونجاها نرسن و قرار نباشه ببیننشون؟
مورد بعدی باگ هاییه که به عقیده باورمندان به تئوری ماتریکس، در دنیا وجود داره و توی فیلم ماتریکس هم بهش اشاره میکنه.
مثلا یکی از کاراکترای ماتریکس میگه این غذا مزه شیر برنج میده ولی ما تاحالا شیربرنج نخوردیم و چطور میدونیم مزه اونو میده. میشه اینطور برای ما گفت گاهی میگیم فلان چیز مزه لجن میده، ما لجن نخوردیم ولی مزشو انگار میدونیم.
بررسی فلسفی تئوری ماتریکس:
تئوری ماتریکس از نظر فلسفی به چند مدل میتونه وجود داشته باشه که من سه مدل اصلیش رو میگم:
اول اینکه این جهان مجازیه و خدا خلقش کرده. یه وجه اشتراک جالب هم با کتب عهد عتیق و مقدس داره که خدا در اونا گفته جهان رو از هیچ آفریده.
از نظر علمی و فلسفی نمیشه از هیچ، چیزی به وجود بیاد و قانون پایستگی انرژی نقض میشه. در واقع این حرف اشتباهه. چیزی که وجود داره، فقط میتونه تغییر حالت بده و هیچ هم هیچه و نمیشه ازش چیزی به وجود بیاد.
فقط در یه صورت این ادعا میتونه درست باشه که جهان، مجازی باشه و اینطوریه که کل این جهان با اینکه وجود داره ولی هیچه. و امکانش هم هست در یک لحظه با یه اشاره به وجود اومده باشه.
جهان مادی یه روندی داره نمیتونه در یه لحظه به وجود بیاد. به همین خاطر علم سرجنگ با کتب عهد عتیق داره. اما اگه جهان مجازی باشه میتونه در یه لحظه به وجود بیاد و ران بشه. همچنین از نظر مادی و فیزیکی هم هیچ محسوب میشه.
مثلا دنیای بازی های آنلاین که گیمرا داخلش میرن، وجود داره اما عملا هیچه، یعنی سرزمین و دنیای اونجا، هیچ فضایی در دنیای ما نداره و نسبت به دنیای ما هیچه.
پس اگه جهان، مجازی و غیرواقعی باشه، از هیچ میتونسته به وجود بیاد.
ماتریکس ساخته فرازمینی ها:
حالت دوم ماتریکس اینه که موجودات فضایی و تمدن های پیشرفته تر از ما، این دنیا رو ساختن.
حتی ممکنه دنیایی که ما داخلش هستیم، کار دستی یا پروژه درسی یه فرازمینی در مدرسشون باشه. یا اونا برای سرگرم شدن خودشون این دنیای مجازی رو ساختن و مشغول تماشا کردن ما هستن یا به هر دلیل دیگه ای این دنیای ماتریکسی رو ساختن.
به هرحال در این حالت دوم فرازمینی های پیشرفته، کل این دنیایی که ما میشناسیم رو ساختن و داخلش هم نیستن، برای همین هرچقدر کاوش میکنیم و هر سیاره ای رو رصد میکنیم، نمیبینیمشون.
نیک باستروم در این زمینه حرف جالبی میزنه.
ببینید که چقدر در سالهای اخیر در مدت زمان کوتاهی ویدیوگیم پیشرفت کرده و به احتمال بسیار زیاد در آینده داخل دنیای مجازی و متاورسی زندگی خواهیم کرد.
حالا با توجه به احتمالات، اگه حیات روی زمین شکل گرفته و منجر به حیات هوشمند شده، باید در جای دیگه ای هم شکل بگیره و اگه زودتر از ما شکل گرفته باشه، خیلی زودتر از ما به دنیای متاورسی رسیدن و از نظر تکنولوژی از ما جلوترن، پس این احتمال که ممکنه ما در یک دنیای مصنوعی ساختهء اونا باشیم، بسیار قویه.
حالت سوم که یه مقدار دارک تره اینه که دنیای ما شبیه فیلم ماتریکس تسخیر شده و یه زمان هایی واقعی بوده اما از یه تاریخی به بعد دیگه واقعی نیست.
اولین کسانی که به بمب اتم دست یافتن باهاش چه کار کردن؟
برعلیه هم نوع خودشون ازش استفاده کردن.
حالا اگه بتونن مردم جهان رو به دنیای ماتریکس منتقل کنن، چکار میکنن؟
آیا این کارو انجام نمیدن؟
پس حالت سوم اینه که گذشته ها زندگی واقعی بوده اما الان نه.
نتیجه گیری:
بیشتر مردمی که به تئوری ماتریکس اعتقاد دارن، به حالت اول یا دومش معمولا اعتقاد دارن.
اما آیا ماتریکس واقعا وجود داره و ما داخل ماتریکسیم؟
از نظر علمی و فلسفی تئوری ماتریکس رو نه میشه رد کرد و نه تاییدش کرد. امکانش هست که واقعی باشه، اما اثبات براش وجود نداره. اگه ما داخل ماتریکس باشیم نمیتونیم اثباتش کنیم.
همینطور نمیتونیم اثبات کنیم که داخل ماتریکس نیستیم.
فیلم سورس کد رو اگه ندیدین ببیین تا متوجه بشین که درک ما از واقعیت وابسته به مغز ماست و مغز هم میشه به بازی گرفت.
من ماتریکس رو به عنوان یه تئوری پذیرفتمش اما به نظرم نباید خیلی جدی گرفته بشه، برای برخی از افراد جامعه جدی گرفتن این ماجرا میتونه خطرناک باشه.
نکته: باورهایی که ضرر خاصی ندارن مثل کارما، با کمترین سختگیری میشه بهشون باور داشت، اما باورهایی که میتونن خطرناک باشن باید درموردشون سختگیری زیاد داشته باشیم.
یک اتفاق ترسناک و خطرناک!
در امریکا، همون سالهایی که ماتریکس اومده بود، یه نوجوون، کاملا اون فیلم رو باور کرد و اعتقاد پیدا کرد که ما داخل ماتریکس هستیم.
اون بالای صد بار این فیلمو دیده بود و معتقد بود که دنیایی که داخلشه، دنیای خسته کننده و مزخرفیه.
احتمالا اون پسر ، از شرایط بد روحی و روانی رنج میبرد.
اون، لباس هایی شبیه نئو خرید و تموم روز اونا رو میپوشید.
یه روز تلفن خونه رو برداشت و دیالوگ های نئو در آخرین سکانس فیلم رو گفت.
بعدش سراغ پدر و مادرش رفت و با شات گان اونا رو کشت تا از ماتریکس خارج بشه.
میگه وقتی بدن و کله متلاشی شده والدینش رو میبینه متوجه میشه که انگار این دنیا اونقدرها هم مجازی و الکی نیست و واقعی تر از چیزیه که فکرشو میکرده و بعد به پلیس خودشو معرفی میکنه.
وکیلی که دولت براش میگیره توی اتاقش پوسترهای فیلم ماتریکس، چکمه و لباس های اون فیلم رو پیدا میکنه و مدعی میشه که موکلش تعادل روانی نداشته. به همین خاطر، بهش حبس ابد نمیدن و ۴ سال دیگه حبسش تموم میشه و آزاد میشه. و وارد جامعه میشه.
بنابراین مهاجرت به امریکا هم، فعلا کنسله /:
